Kluzja różowa – wszystko o jej uprawie i pielęgnacji

Kluzja różowa (Clusia rosea), zwana też okrętnicą to nieczęsto spotykana roślina, chociaż grono jej wielbicieli wzrasta i jej uprawa robi się coraz bardziej modna. Rosnącą rzeszę fanów kluzja zawdzięcza temu, że jest to nie tylko efektowna ozdoba mieszkania, ale również na tyle łatwa w uprawie, że poradzą sobie z nią nawet zupełnie początkujący, doniczkowi ogrodnicy.

Roślina z Ikei

Kluzja pochodzi z tropikalnych rejonów – Karaiby, Bahamy i południowa część Ameryki Północnej. Do jej popularyzacji zupełnie przypadkiem przyczyniły się markety meblowe znanej szwedzkiej sieci Ikea, ponieważ ze względu na wysoką odporność na domowe warunki, takie jak suche powietrze czy wysoka temperatura, kluzje często stanowiły element dekoracyjny, a później trafiły do sprzedaży w sklepach tej sieci.

W naturze kluzje są semiepifitami. Rozpoczynają swój wzrost jako epifity, podobnie jak storczyki porastając gałęzie drzew. Jednak z czasem, gdy korzenie kluzji dosięgają poszycia i zagłębiają się w ziemię, kluzja usamodzielnia się. Z biegiem czasu, im mocniej zakorzenia się w ziemi, tym mocniej zaczyna oplatać pień macierzystego drzewa i twardnieć, rozrastając się, co niejednokrotnie prowadzi do zaduszenia drzewa macierzystego.

Pomimo swojego morderczego charakteru, kluzja świetnie sprawdzi się w uprawie domowej, nie stanowiąc zagrożenia dla innych roślin doniczkowych.

Chociaż w naturze może osiągać nawet do 20 metrów, w warunkach domowych kluzja dorasta zwykle do 60 cm wysokości. Ma zwarty, gęsty pokrój, zwykle kulisty lub „choinkowaty”. Ciemnozielone, błyszczące i skórzaste liście, porastają parami grube pędy, które osiągają od kilku do nawet 20 cm długości. Liście mają interesującą cechę – najmniejsze uszkodzenie jest widoczne na liściu do końca jego życia.

Kluzja rzadko zakwita, ale kiedy tak się dzieje, porastają ją biało-różowe kwiaty z żółtymi pilnikami, które mogą mieć średnicę 5-8 cm. Kwitnienie jest obfite, nawet pomimo tego, że pojedyncze kwiaty żyją dość krótko (nie dłużej niż kilka dni). Kluzje są dwupienne, co oznacza, że kwiaty męskie i żeńskie nie występują razem na tej samej roślinie.

W naturze kluzja owocuje zielonymi, kulistymi owocami, które po dojrzeniu pękają, tworząc kształt gwiazdy.

Uprawa i wymagania kluzji różowej

Uprawa kluzji jest naprawdę nieskomplikowana, a roślina będzie pięknie rosła, jeśli tylko będziemy pamiętać o paru zasadach.

Stanowisko

Stanowisko do uprawy kluzji powinno być jasne i słoneczne. Odpowiednie nasłonecznienie pozwala liściom osiągnąć ich naturalne, duże rozmiary, a całej roślinie zapewnia zwarty pokrój. Jeśli kluzja ma wystarczająco słońca, na liściach pojawi się czerwony margines. Pozostawiona w półcieniu kluzja również będzie rosnąć, ale jej pędy będą wiotkie, międzywęźla nadmiernie wydłużone, a liście zdecydowanie drobniejsze.

Podłoże

Ponieważ kluzja jest semiepifitem, jej podłoże powinno być lekkie i piaszczyste. Najlepiej wykorzystać do tego celu specjalne podłoże dla sukulentów. Zbyt ciężkie i zbite podłoże sprawi, że korzenie kluzji ulegną podduszeniu i w efekcie jej liście zaczną blednąć, żółknąć i w końcu opadać.

Czytaj także… Kalanchoe – uroczy kwiatek na każdą okazję

Temperatura i wilgotność powietrza

Jeśli chodzi o temperaturę, powinna ona oscylować w granicach 23-25^oC. Jeśli jednak spadnie poniżej 16^oC, kluzja zacznie masowo zrzucać liście. Mimo że w naturalnym środowisku występowania rośliny wilgotność powietrza jest raczej wysoka, w uprawie doniczkowej kluzje świetnie znoszą nawet bardzo suche powietrze. W warunkach suchych nie wymaga też dodatkowego zwilżania. Sprawia to, że kluzja świetnie sprawdza się w uprawie domowej i bardzo dobrze radzi sobie zimą, gdy większość ozdobnych roślin wymaga dodatkowego nawilżania, ze względu na powietrze przesuszone nieustannym ogrzewaniem pomieszczeń.

Podlewanie i nawożenie

Najważniejsze w uprawie tych roślin jest właściwe podlewanie, które jest różne dla roślin w różnym wieku. Młode kluzje, mniej więcej do skończenia pierwszego roku trzeba podlewać regularnie, w sposób, który zapewni stale wilgotne podłoże. Starsze okazy, które mają dobrze rozwinięty system korzeniowy, podlewa się zdecydowanie rzadziej. Z kolei wieloletnie okazy można z powodzeniem uprawiać na wzór sukulentów – podlewając dopiero wtedy, gdy podłoże całkiem przeschnie.

Przelewanie kluzji skutkuje żółknięciem liści i może doprowadzić do chorób korzeni. Bardzo dobrą praktyką przy podlewaniu, jest zakwaszanie wody – na przykład za pomocą kilku kropli soku z cytryny.
Kluzję różową nawozi się trzykrotnie w ciągu roku – wiosną, latem i jesienią. Wystarczy jakikolwiek nawóz dla roślin doniczkowych, z zastosowaniem połowy dawki zalecanej przez producenta. Przenawożenie kluzji będzie skutkowało żółknięciem liści.

Przycinanie pędów i pielęgnacja liści

Co roku wiosną (marzec – kwiecień) warto przyciąć pędy rośliny, żeby nadać jej ładny, kulisty kształt i odrobinę ją zagęścić. Pędy należy przycinać tuż nad węzłami. Warto mieć na sobie rękawiczki podczas przycinania, ponieważ sok kluzji zawiera lateks, który może być drażniący dla skóry rąk.

Z kolei liście należy dość regularnie oczyszczać z kurzu i innych zanieczyszczeń. Młode liście często pokryte są sokiem, zasychającym w kontakcie z powietrzem i tworzącym błyszczącą, łuszczącą się powłokę, którą można delikatnie zetrzeć wilgotną szmatką. Raz na miesiąc liście warto spryskać preparatem nabłyszczającym, a co dwa, trzy miesiące urządzić kluzji kąpiel w wannie.

Rozmnażanie kluzji

Jeśli chcemy rozmnożyć kluzję w domu musimy uzbroić się w cierpliwość, bo proces, choć prosty, jest dość czasochłonny. Aby rozmnożyć kluzję, wiosną odrywamy od macierzystej rośliny sadzonki pędowe i umieszczamy w naczyniu z wodą, które następnie stawiamy w jasnym, słonecznym miejscu. Kluzja ukorzenia się dość powoli i proces wytwarzania korzeni może zająć nawet trzy miesiące. Gdy tylko pierwsze korzonki się pojawią, umieszczamy sadzonkę w doniczce z podłożem odpowiednim dla kluzji i pamiętamy o regularnym podlewaniu.

W przypadku starszych roślin można wykonać tak zwany odkład powietrzny. Potrzebujemy do tego zdrewniałego pędu, z którego zdejmujemy pasek kory o długości 2-3 cm, bez odrywania pędu od rośliny macierzystej. Miejsce oderwania kory należy obłożyć wilgotnym torfem i owinąć dokładnie folią, której końce następnie obwiązujemy gumką lub drutem. Po 8 do 10 tygodni pod torfem wytworzą się korzenie i można wtedy odciąć pęd i posadzić w nowej doniczce.

Najpopularniejsze odmiany kluzji różowej

W sklepach najczęściej można spotkać trzy podgatunki kluzji różowej. Najczęściej spotykana jest kluzja 'Princess’, charakteryzująca się większymi niż zwykle liśćmi o znacznie bujniejszym pokroju, kluzja 'Variegata’ ma liście o jasnych przebarwieniach, z kolei kluzja 'Nana’ jest odmianą miniaturową, która może być uprawiane w podobny sposób, jak drzewko Bonsai.

Czytaj także… Pieniążek – jakie wymagania ma roślina i jak ją odpowiednio uprawiać?

Problemy i choroby w uprawie kluzji

Choć kluzja jest ogólnie uznana za roślinę bardzo wytrzymałą, może zostać ona zaatakowana przez choroby wywoływane przez grzyby. Zwykle bezpośrednią przyczyną infekcji, za które odpowiedzialne są w głównej mierze zarodniki Pythium i Phytophtora, jest gnicie korzeni rośliny, spowodowane nieodpowiednią pielęgnacją. Wspomniane dwa gatunki grzybów mogą doprowadzić roślinę do śmierci w ciągu kilku dni, atakując jej wiązki przewodzące. Dlatego warto dbać o odpowiednie podlewanie, unikać przelewania rośliny i zwrócić uwagę na to, czy podłoże jest wystarczająco przepuszczalne.

Infekcją, która często dotyka kluzje, jest ta wywołana przez grzyby z rodzaju Colletotrichum, powodujące antraknozę. Dotknięte infekcją liście żółkną i pokrywają się nekrotycznymi plamami w miejscu infekcji, które z czasem rozprzestrzeniają się na całą powierzchnię blaszki liściowej. Często wokół plam widoczna jest szeroka otoczka w kolorze brunatno-czerwonym. Rozwojowi infekcji sprzyja przemoczenie liści, wynikające z wody rozpryskującej się na podłożu. Zainfekowane liście należy niezwłocznie usunąć, a całą roślinę spryskać preparatem przeciwgrzybowym np. Polyversum WP.

Suche powietrze, które często obecne jest w pomieszczeniach w czasie sezonu grzewczego, chociaż nie wywiera złego wpływu na samą kluzję, może jednak zwiększać prawdopodobieństwo pojawienia się tarczników i wełnowców. Z liści kluzji można usunąć insekty za pomocą patyczka lub szczoteczki, miejsca po żerowaniu insektów smarując na przykład roztworem szarego mydła. W razie zmasowanej inwazji przydatne będą produkty owadobójcze (np. Emulpar lub Polysect).

Ciekawostki o kluzji różowej

Kluzja świetnie nadaje się do uprawy w widnych, słonecznych sypialniach. Dzięki temu, że wydziela tlen również w nocy, poprawia jakość snu, zwiększając ilość czystego tlenu w pomieszczeniu.

Angielska nazwa kluzji to „autograph tree”. Nazwa ta wzięła się stąd, że słowo wyryte w liściu kluzji pozostaje na nim na zawsze i jest widoczne nawet po wyschnięciu liścia. W niektórych regionach świata liście kluzji wykorzystuje się do pisania niedługich notatek, a dzieci robią z nich karty do gier i zabaw.

Żywica kluzji po pewnej obróbce jest również wykorzystywana do uszczelniania łodzi